مانند بسیاری از ایده‌ها در صنعت بلاکچین، یک “قرارداد هوشمندانه” نیز کلمه ای نامفهوم برای عموم است.”قرارداد‌های هوشمند” یک تکنولوژی جدید است که توسط بلاکچین‌های عمومی امکان پذیر شده است. “قراردادهای هوشمند” به سختی قابل درک‌اند زیرا این اصطلاح تا حدی با توصیف فعل و انفعالات رخ داده در هسته‌ی آن تعارض دارد.

درحالی که یک قرارداد معمولی و استاندارد مدت یک رابطه را به صورت کلی بیان می‌کند(که معمولا یک قانون قابل اجرا است)، قرارداد هوشمند یک رابطه با کدهای رمزنگاری شده برقرار می‌کند.

به طور خلاصه، قراردادهای هوشمند برنامه‌هایی هستند که به طور دقیق همانطور که سازندگان آنها را تنظیم کرده‌اند عمل می‌کنند.

ابتدا در سال ۱۹۹۳ این ایده توسط رمزنگار و دانشمند کامپیوتر نیک سابو (Nick Szabo) به عنوان نوعی از دستگاه فروش دیجیتال توصیف شد. در یک مثال معروف او توضیح داد که چگونه کاربران می‌توانند یک داده یا مقدار وارد را کنند و یک آیتم محدود و مشخص از یک دستگاه (نوعی دستگاه که با دریافت پول به شما خوراکی تحویل می‌دهد) دریافت کنند. مثلا در این مورد یک میان وعده یا یک نوشیدنی.

در یک مثال ساده کاربران اتریوم می‌توانند با استفاده از یک قرارداد هوشمند مقداری اتر را در تاریخ خاصی به یکی از دوستان خود ارسال کنند.

در این حالت، کاربر یک قرارداد را ایجاد و داده‌ها را به آن قرارداد اضافه می‌کند تا بتواند دستور دلخواه را اجرا کند.

اتریوم یک پلتفرم است که به طور خاص برای ایجاد قراردادهای هوشمند ساخته شده است.

اما این ابزارهای جدید برای استفاده در فضاهای ایزوله در نظر گرفته نشده‌اند. اعتقاد بر این است که آنها حتی می‌توانند بلوک‌هایی را برای برنامه‌های غیر متمرکز و حتی شرکت‌های مستقل غیر متمرکز تشکیل دهند.

لازم به ذکر است که بیت‌کوین اولین ارز دیجیتالی بود که از قراردادهای هوشمند پشتیبانی کرد به این معنی که می‌توانست مقداری را از یک نفر به دیگری انتقال دهد اما شبکه‌ی گره‌ها(Node) تنها در شرایط خاصی معاملات را تایید می‌کند و این باعث می‌شود که بیت‌کوین تنها به موارد استفاده ارزی محدود شود.

در مقابل اتریوم زبان محدود بیت‌کوین را جایگزین یک زبان دیگر کرد ( یک زبان اسکریپت متشکل از صدها اسکریپت یا حتی بیشتر) که به توسعه دهندگان اجازه می‌دهد برنامه‌های خود را بنویسند.

اتریوم به توسعه دهندگان اجازه می‌دهد که قرارداد‌های هوشمند خود را برنامه‌ریزی کنند که در وایت پیپر اتریوم “عوامل خودمختار” نامیده شده‌اند. این زبان تورینگ کامل (turing-complete) است به این معنی که از یک مجموعه گسترده تر از دستورالعمل‌های محاسباتی پشتیبانی می‌کند.

• به عنوان حساب‌های “چند امضا” عمل کنند به این صورت که سرمایه و پول تنها زمانی خرج می‌شود که درصد مشخصی از اشخاص امضا و موافقت کرده باشند.
• مدیریت قرارداد‌ها، به عنوان مثال زمانی که یک نفر از شخص دیگری خدمات بیمه خریداری کند.
• ارائه خدمات به قراردادهای دیگر(مشابه با نحوه کارکرد یک کتابخانه نرم افزاری)
• ذخیره سازی اطلاعات مربوط به یک برنامه، مانند اطلاعات ثبت دامنه یا پرونده عضویت.

با توجه به آخرین نکته، احتمال اینکه قراردادهای هوشمند به کمک سایر قراردادهای هوشمند نیاز داشته باشند وجود دارد.

هنگامی که شخصی یک شرط ساده روی دمای هوا در یک روز گرم تابستانی قرار می‌دهد، ممکن است دنباله ای از قراردادها را نیز تحت پوشش قرار دهد.

یک قرارداد ممکن است از داده‌های خارجی برای تشخیص آب و هوا استفاده کند و قرارداد دیگری براساس اطلاعاتی که از قرارداد اول دریافت کرده است در زمانی که شرایط مورد نظر محقق شده باشد می‌تواند شرط بندی را انجام دهد.

اجرای هر قرارداد نیازمند پرداخت هزینه‌ی تبادل اتر یا هزینه تراکنش است که مقدار آن به میزان نیروی محاسباتی مورد نیاز این تراکنش بستگی دارد.

همانطور که در راهنمای “اتریوم چگونه کار می‌کند” توضیح داده شد، اتریوم زمانی کدهای قراردادهای هوشمند را اجرا می‌کند که یک کاربر یا یک قرارداد دیگر یک پیغام به همراه مقدار کافی از هزینه‌های تراکنش را برای آن ارسال کند.

سپس ماشین مجازی اتریوم قراردادهای هوشمند را در بایت‌کد و یا مجموعه ای از صفر و یک‌هایی که توانایی خواندن و تفسیر شدن توسط شبکه را داشته باشند، اجرا می‌کند.